| Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýndan:
GEBE VEYA EMZÝREN KADINLARIN ÇALIÞTIRILMA ÞARTLARIYLA
EMZÝRME ODALARI VE ÇOCUK BAKIM YURTLARINA
DAÝR YÖNETMELÝK
BÝRÝNCÝ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanýmlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliðin amacý, gebe, yeni doðum yapmýþ veya emziren çalýþanýn iþyerlerindeki saðlýk ve güvenliðinin saðlanmasý ve geliþtirilmesini destekleyecek önlemlerin alýnmasý ve bu çalýþanlarýn hangi dönemlerde ne gibi iþlerde çalýþtýrýlmalarýnýn yasak olduðunu, çalýþtýrýlabileceði iþlerde hangi þart ve usullere uyulacaðýný, emzirme odalarýnýn veya çocuk bakým yurtlarýnýn nasýl kurulacaðýný ve hangi þartlarý taþýyacaðýný belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu kapsamýndaki kadýn çalýþan çalýþtýran iþyerlerine uygulanýr.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanununun 30 uncu maddesine dayanýlarak hazýrlanmýþtýr.
Tanýmlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Gebe çalýþan: Herhangi bir saðlýk kuruluþundan alýnan belge ile gebeliði hakkýnda iþverenini bilgilendiren çalýþaný,
b) Emziren çalýþan: Tabi olduðu mevzuat hükümleri uyarýnca süt izni kullanmakta olan ve iþverenini durum hakkýnda bilgilendiren çalýþaný,
c) Emzirme odalarý: Çalýþanlarýn bir yaþýndan küçük çocuklarýný emzirmeleri için ayrýlan odalarý,
ç) Yeni doðum yapmýþ çalýþan: Yeni doðum yapmýþ ve iþverenini durumu hakkýnda bilgilendiren çalýþaný,
d) Yurt/Çocuk bakým yurdu/Kreþ: 0-60 aylýk çocuklar ile velisinin isteði üzerine ilkokula kaydý yapýlmayan 60-66 aylýk çocuklarýn bakým ve eðitimlerinin yapýldýðý yerleri,
ifade eder.
ÝKÝNCÝ BÖLÜM
Genel ve Özel Hükümler
Uygulamada öncelik
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasýnda öncelikle çalýþanýn tabi olduðu ilgili mevzuat hükümleri dikkate alýnýr.
(2) 6331 sayýlý Kanun kapsamýnda olup kendi özel mevzuatlarýnda hüküm bulunmamasý halinde çalýþanlar açýsýndan bu Yönetmelik hükümleri uygulanýr.
(3) Bu Yönetmeliðin oda ve yurtlarla ilgili dördüncü bölümünde yer alan hükümlerin 657 sayýlý Devlet Memurlarý Kanununun 1 inci maddesinin birinci fýkrasý kapsamýna giren çalýþanlar için uygulanmasýnda, 8/12/1987 tarihli ve 19658 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Kamu Kurum ve Kuruluþlarýnca Açýlacak Çocuk Bakýmevleri Hakkýnda Yönetmelik hükümleri saklýdýr.
(4) Oda ve yurt açma yükümlülüðü için çalýþan sayýsý bakýmýndan statü ayrýmý yapýlmaksýzýn 6331 sayýlý Kanuna tabi bütün çalýþanlar hesaba katýlýr. Ancak bu çalýþanlarýn kendi özel mevzuatlarýna göre kurulmuþ oda, yurt, kreþ veya çocuk bakýmevinin bulunmasý halinde söz konusu yükümlülük yerine getirilmiþ sayýlýr.
Bilgilendirme ve deðerlendirme
MADDE 6 – (1) Çalýþan, gebelik ve emzirmeye baþlama halinde iþverenini bilgilendirir.
(2) Ýþveren, gebe veya emziren çalýþanýn saðlýk ve güvenliði için tehlikeli sayýlan kimyasal, fiziksel, biyolojik etkenlerin ve çalýþma süreçlerinin çalýþanlar üzerindeki etkilerini deðerlendirir. Bu deðerlendirme sonucuna göre EK-I’de belirtilen genel ve özel önlemleri alýr.
(3) Ýþveren, iþyerindeki maruziyetin þeklini, düzeyini ve süresini EK-II ve EK-III’teki etkenler, süreçler, çalýþma koþullarý veya özel bir riske maruz kalma olasýlýðý bulunan iþleri de;
a) saðlýk ve güvenlik risklerinin, gebe veya emziren çalýþanlar üzerindeki etkilerini belirlemek
b) alýnacak önlemleri kararlaþtýrmak
üzere deðerlendirir. Bu deðerlendirmede kiþisel olarak çalýþaný etkileyen psikososyal ve týbbi faktörleri de dikkate alýr.
(4) Gebe veya emziren çalýþan, iþyerinde yapýlan deðerlendirmenin sonuçlarý ile saðlýk ve güvenlik amacýyla alýnmasý gereken önlemler hakkýnda bilgilendirilir.
Deðerlendirme sonuçlarýný izleyen eylem
MADDE 7 – (1) Deðerlendirme sonuçlarý, gebe veya emziren çalýþan için saðlýk ve güvenlik riskini veya çalýþanýn gebeliði veya emzirmesi üzerindeki bir etkiyi ortaya çýkardýðýnda iþveren, ilgili çalýþanýn çalýþma koþullarýný ve/veya çalýþma saatlerini, çalýþanýn bu risklere maruz kalmasýný önleyecek bir biçimde geçici olarak deðiþtirir.
(2) Çalýþma koþullarýnýn ve/veya çalýþma saatlerinin uyarlanmasý mümkün deðilse, iþveren ilgili çalýþaný baþka bir iþe aktarmak için gerekli önlemleri alýr.
(3) Saðlýk raporu ile gerekli görüldüðü takdirde gebe çalýþan, saðlýðýna uygun daha hafif iþlerde çalýþtýrýlýr. Bu halde çalýþanýn ücretinde bir kesinti yapýlmaz. Baþka bir iþe aktarýlmasý mümkün deðilse, çalýþanýn saðlýk ve güvenliðinin korunmasý için gerekli süre içinde, isteði halinde çalýþanýn tabi olduðu mevzuat hükümleri saklý kalmak kaydýyla ücretsiz izinli sayýlmasý saðlanýr. Bu süre, yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesabýnda dikkate alýnmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çalýþma Koþullarý ve Ýzinler
Gece çalýþmasý
MADDE 8 – (1) Kadýn çalýþanlar, gebe olduklarýnýn saðlýk raporuyla tespitinden itibaren doðuma kadar geçen sürede gece çalýþmaya zorlanamazlar.
(2) Yeni doðum yapmýþ çalýþanýn doðumu izleyen bir yýl boyunca gece çalýþtýrýlmasý yasaktýr. Bu sürenin sonunda saðlýk ve güvenlik açýsýndan sakýncalý olduðunun saðlýk raporu ile belirlendiði dönem boyunca gece çalýþtýrýlmaz.
Çalýþma saatleri
MADDE 9 – (1) Gebe veya emziren çalýþan günde yedi buçuk saatten fazla çalýþtýrýlamaz.
Analýk ve süt izni
MADDE 10 – (1) Çalýþanýn tabi olduðu mevzuat hükümleri saklý kalmak kaydýyla analýk ve süt izninde 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayýlý Ýþ Kanununun 74 üncü maddesi hükümleri uygulanýr.
Gebe çalýþanýn muayene izni
MADDE 11 – (1) Gebe çalýþanlara gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir.
Emziren çalýþanýn çalýþtýrýlmasý
MADDE 12 – (1) Emziren çalýþanlarýn, doðum izninin bitiminde ve iþe baþlamalarýndan önce, çalýþmalarýna engel durumlarý olmadýðýnýn raporla belirlenmesi gerekir. Çalýþmasýnýn sakýncalý olduðu hekim raporu ile belirlenen çalýþan, raporda belirtilen süre ve iþlerde çalýþtýrýlamaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Oda ve Yurtlarla Ýlgili Genel Hükümler
Oda ve yurt açma yükümlülüðü
MADDE 13 – (1) Yaþlarý ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadýn çalýþaný olan iþyerlerinde, emziren çalýþanlarýn çocuklarýný emzirmeleri için iþveren tarafýndan, çalýþma yerlerinden ayrý ve iþyerine en çok 250 metre uzaklýkta EK-IV’te belirtilen þartlarý taþýyan bir emzirme odasýnýn kurulmasý zorunludur.
(2) Yaþlarý ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadýn çalýþaný olan iþyerlerinde, 0-6 yaþýndaki çocuklarýn býrakýlmasý, bakýmý ve emziren çalýþanlarýn çocuklarýný emzirmeleri için iþveren tarafýndan, çalýþma yerlerinden ayrý ve iþyerine yakýn EK-IV’te belirtilen þartlarý taþýyan bir yurdun kurulmasý zorunludur. Yurt, iþyerine 250 metreden daha uzaksa iþveren taþýt saðlamakla yükümlüdür.
(3) Ýþverenler, ortaklaþa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yükümlülüðünü, kamu kurumlarýnca yetkilendirilmiþ yurtlarla yapacaklarý anlaþmalarla da yerine getirebilirler.
(4) Oda ve yurt açma yükümlülüðünün belirlenmesinde, iþverenin belediye ve mücavir alan sýnýrlarý içinde bulunan tüm iþyerlerindeki kadýn çalýþanlarýn toplam sayýsý dikkate alýnýr.
(5) Emzirme odasý ve/veya yurt kurulmasý için gereken kadýn çalýþan sayýsýnýn hesabýna erkek çalýþanlar arasýndan çocuðunun annesi ölmüþ veya velayeti babaya verilmiþ olanlar da dâhil edilir.
Oda ve yurtlardan faydalanacaklar
MADDE 14 – (1) Oda ve yurtlardan, kadýn çalýþanlarýn çocuklarý ile erkek çalýþanlarýn annesi ölmüþ veya velayeti babaya verilmiþ çocuklarý faydalanýrlar. Odalara 0-1 yaþýndaki, yurtlara velisinin isteði üzerine ilkokula kaydý yapýlmayan 66 aylýða kadar çocuklar alýnýr.
(2) Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dýþýnda baþkasýnýn bulunmasý ve bunlarýn amaç dýþýnda kullanýlmasý yasaktýr. Yurtlarda 0-24 aylýk, 25-48 aylýk ve 49-66 aylýk çocuklar birbirinden ayrý bulundurulur.
(3) Çocuklar, oda ve yurtlara iþbaþý yapýlmadan önce býrakýlýr, iþin bitiminde alýnýr. Anne ve babalar, odalarýn ve yurtlarýn disiplin ve yönetimine dair kurallara uymak þartýyla ara dinlenmesinde çocuklarýný görüp bakýmlarýyla ilgilenebilirler.
Kayýt ve çýkýþ
MADDE 15 – (1) Oda ve yurtlara kabul edilen çocuklar, EK-V’te belirtilen kayýt ve kabul defterine yazýlýr.
(2) Oda ve yurtlardan tamamen ayrýlan çocuklarýn, ayrýlýþ nedeni, tarihi, kiminle çýktýðý, gözlem kaðýdýna ve kayýt kabul defterine iþlenir. Çocuðun özel dosyasý anne veya babasýna verilir.
Oda ve yurtlarda bulundurulacak ilaç ve týbbi gereçler
MADDE 16 – (1) Oda ve yurtlarýn gereken yerlerine çocuklarýn vücut ýsýlarýnýn ölçülmesi için termometreler konulur, buralarda EK-VI’daki çizelgede yazýlý olan ve ayrýca iþyerinde görevli hekim tarafýndan gerekli görülen ilaç ve týbbi gereçler bulundurulur. Bunlar özel bir dolap içinde ve kolayca kullanýlabilecek þekilde saklanýr ve düzenli olarak iþyerinde görevli hekim tarafýndan gözden geçirilerek bozulmuþ veya kullanýlmaz duruma gelmiþ yahut tükenmiþ bulunanlarýn yerlerine yenileri konulur.
Personel, yönetim ve gözetim
MADDE 17 – (1) Oda ve yurtlarda çalýþacak yönetici, saðlýk personeli ve diðer personelin nitelikleri ve görevleri aþaðýda belirtilmiþtir;
a) Yönetici: Oda ve yurtlarýn amacýna uygun olarak, iþleyiþle ilgili idari konulardaki her türlü iþlerden ve oda ve yurtlardaki çocuklarýn saðlýk kurallarýna uygun bir ortam içinde yaþama, geliþme ve eðitimlerinin saðlanmasýndan birinci derecede sorumlu olmak üzere aþaðýdaki niteliklerden birine sahip kiþilerden biri yönetici olarak görevlendirilir:
1) Eðitim yönetimi, sosyal hizmetler, çocuk geliþimi ve eðitimi, okul öncesi eðitim, psikoloji, çocuk saðlýðý veya çocuk geliþimi ve anaokulu alanlarýndan birinde yükseköðrenim görmüþ olmak,
2) Okul öncesi öðretmeni unvanýný almýþ olmak.
b) Saðlýk personeli: Oda ve yurtlar, iþyeri hekiminin týbbi gözetimi altýndadýr. Çocuklarýn saðlýk durumlarý düzenli aralýklarla kontrol edilir ve gereði yapýlýr. Ýþyeri hekimi ile iþyeri hemþiresi, çocuklarýn periyodik saðlýk kontrollerini yapmak, saðlýkla ilgili kayýtlarýný tutmak, salgýn ve bulaþýcý hastalýklara karþý gerekli önlemleri almak veya aldýrmak, saðlýk ve temizlik yönünden gerekli denetimleri yapmakla görevlidir.
c) Diðer personel:
1) Oda ve yurtlarýn emzirme odalarýnda her 10 çocuk için bir kadýn çocuk bakýcýsý bulundurulur. Çocuk bakýcýlarýndan en az birinin Kýz Meslek Lisesi Çocuk Geliþimi ve Eðitimi Bölümü mezunu veya benzeri mesleklerden olmasý zorunludur. Yurtlarda, her 20 çocuk için bir çocuk bakýcýsý ile Kýz Meslek Lisesi Çocuk Geliþimi ve Eðitimi Bölümü mezunu veya benzeri meslek mensubu eleman bulundurulur.
2) Oda ve yurtlardaki toplam çocuk ve grup sayýsýna göre beslenme, temizlik ve diðer hizmetler için yeterli sayýda personel istihdam edilir. Bu personel için en az ilkokul diplomasý veya okur yazarlýk belgesi almýþ ve saðlýklý olma þartý aranýr.
ç) Yukarýda belirtilen personel dýþýnda, iþverence gerekli görüldüðü takdirde, sosyal hizmet uzmaný, beslenme uzmaný ve psikolog, Kýz Meslek Lisesi Çocuk Geliþimi ve Eðitimi Bölümü mezunlarýyla müzik, güzel sanatlar ve spor dalýnda ihtisas sahibi elemanlar görevlendirilebilir. Bunlar kendi alanlarý ile ilgili çalýþma programlarý çerçevesinde faaliyet gösterirler.
d) Oda ve yurtlarda bulunan çocuklarýn korunmalarý amacýyla buralarda çalýþtýrýlacak tüm personelin iþe giriþte ve periyodik olarak akýl ve vücut saðlýðý ve bulaþýcý hastalýklar yönünden saðlýk kontrolü yapýlýr. Bulaþýcý hastalýðý bulunanlar ile çocuklarýn saðlýk ve geliþimlerini olumsuz etkileyebilecek personel çalýþtýrýlmaz.
Çocuklarýn muayeneleri
MADDE 18 – (1) Oda ve yurtlara kabul edilecek çocuklar önce gözlem odasýna alýnýr ve iþyeri hekiminin muayenesinden geçirilir. Bulaþýcý veya tehlikeli bir hastalýðý bulunmayan veya portör olmayan çocuklar hakkýnda rapor düzenlenir, raporlar çocuklarýn özel dosyalarýnda saklanýr.
(2) Bulaþýcý veya tehlikeli bir hastalýðý olanlar, hastalýk kuþkusu bulunanlar veya portör olan çocuklar, saðlýklý olduklarýnýn belirlenmesine kadar oda ve yurtlara alýnmazlar.
(3) Bulaþýcý hastalýða tutulan veya tutulduðundan þüphe edilen oda ve yurtlarda bulunan çocuklar iþyeri hekimine muayene ettirilmek üzere derhal gözlem odalarýna alýnýrlar. Muayene sonucunda bulaþýcý veya tehlikeli bir hastalýða tutulduðu anlaþýlan çocuklar, iþyeri hekimince bir saðlýk kuruluþuna gönderilir ve durumuyla ilgili olarak velisi bilgilendirilir.
(4) Oda veya yurda kabul edilen her çocuk için EK-VII’de yer alan gözlem kaðýdý doldurulur ve özel dosyasýna konur. Çocuklar burada kaldýðý sürece, onlarýn saðlýk ve genel geliþme durumlarý, beden yapýlarý ve ruhsal özellikleri düzenli aralýklarla iþyeri hekimince EK-VIII’de yer alan saðlýk muayenesi kaðýtlarýna iþlenir.
(5) Oda ve yurtlarda kalan çocuklarýn aþýlarýnýn yapýlýp yapýlmadýðý iþyeri hekimince takip edilir, çocuklarýn aþýsýz veya eksik aþýlý olduðunun tespiti durumunda çocuðun kayýtlý bulunduðu aile hekimine götürülmesi hususunda velileri bilgilendirilir.
Çocuklarýn beslenmesi
MADDE 19 – (1) Oda ve yurtlarda, çocuklarýn ihtiyaçlarýna göre gerekli besinler, kahvaltýlarý ve yemekleri verilir. Yemek listeleri ve tamamlayýcý beslenmenin düzenlenmesinde iþyeri hekiminin görüþleri alýnýr.
(2) Çocuklara ayrýca, günde 250’þer gram dayanýklý veya pastörize, yoksa kaynamýþ süt veya yoðurt verilir.
Çocuklarýn eðitim ve geliþtirilmeleri
MADDE 20 – (1) Oda ve yurtlarda, çocuklara psikososyal geliþimlerini saðlayacak okul öncesi eðitimlerin verilmesi saðlanýr.
Ýþverenin yükümlülüðü
MADDE 21 – (1) Oda ve yurtlarýn bina, kuruluþ, döþeme, araç, gereç, taþýt, beslenme gibi giderlerinin tamamý iþverenlerce karþýlanýr.
(2) Buralar, ayda en az bir defa iþveren veya vekili tarafýndan denetlenir. Ýþveren, iþveren vekili, iþyeri hekimi veya bu birimlerin yönetim ve gözetiminden sorumlu olanlarca görülen eksiklikler derhal giderilir.
Ortaklaþa kurulan oda ve yurtlarýn yönetimi
MADDE 22 – (1) Oda ve yurtlar birden çok iþveren tarafýndan kurulduðu takdirde, bu iþverenler veya iþveren vekilleri, ayda en az bir defa toplanarak bu yerlerin yönetimine dair kararlarý alýrlar ve uygulanmasýný saðlarlar.
Oda ve yurtlarýn bildirilmesi
MADDE 23 – (1) Ýþverenler, 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu kapsamýndaki iþyerlerinde açtýklarý oda ve yurtlarla ilgili bilgi ve belgeleri, açýlma tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde bir rapor halinde Millî Eðitim Bakanlýðý ile baðlý olduklarý Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðüne gönderirler. Bu raporda aþaðýdaki hususlar belirtilir;
a) Ýþyerinin unvaný, baðlý olduðu Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðü sicil numarasý ve adresi,
b) Ýþyerinde çalýþtýrýlan toplam çalýþan sayýsý ve kadýn çalýþan sayýsý,
c) Kuruma alýnan çocuk sayýsý, cinsiyeti,
ç) Kurumun açýk adresi, oda sayýsý, oyun yerleri, bahçenin büyüklüðü, bakým ve eðitim araçlarýnýn miktar ve çeþitleri.
BEÞÝNCÝ BÖLÜM
Çeþitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldýrýlan yönetmelik
MADDE 24 – (1) 14/7/2004 tarihli ve 25522 sayýlý Resmî Gazete’de yayýmlanan Gebe veya Emziren Kadýnlarýn Çalýþtýrýlma Þartlarýyla Emzirme Odalarý ve Çocuk Bakým Yurtlarýna Dair Yönetmelik yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.
Bildirim yükümlülüðü
GEÇÝCÝ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliðin yürürlüðe girdiði tarihten önce 4857 sayýlý Kanun gereðince 23 üncü madde kapsamýnda yapýlan bildirimler geçerli sayýlýr.
Ýþyerlerinde açýlan oda ve yurtlarla ilgili bildirim
GEÇÝCÝ MADDE 2 – (1) 23 üncü maddede yer alan 6331 sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu kapsamýndaki iþyerlerinde açtýklarý oda ve yurtlarla ilgili bildirim yapmayan iþverenler 31/12/2013 tarihine kadar Millî Eðitim Bakanlýðý ile baðlý olduklarý Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðüne bildirim yapmak zorundadýr.
Yürürlük
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.
Yürütme
MADDE 26 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakaný yürütür.
Yönetmeliðin Ekleri
|
